W Polsce zakwaszenie gleb jest obok niedoboru wody, małej zawartości próchnicy i składników pokarmowych w glebie głównym czynnikiem ograniczającym produkcję roślinną. Przyczynę takiego stanu są zarówno warunku naturalne, czyli uwarunkowania glebowo- klimatyczne oraz antropogeniczne – działalność człowieka.

Ponad 90% gruntów w kraju powstało na glebach kwaśnych, polodowcowych skałach osadowych w takich glebach bardzo prosto zachodzi zjawisko wymywania zasadowych kationów, zwłaszcza w okresie jesiennym. Do obniżenia pH gleby dochodzi w sposób naturalny – na skutek wietrzenia minerałów krzemianowych i glinokrzemianowych. Mineralizacja materii organicznej w glebie jest źródłem CO2 – bezwodnika kwasowego kwasu węglowego. Ponadto, w glebach powstają kwasy azotowy i siarkowy jako produkty mikrobiologicznych przemian związków azotu i siarki. Zakwaszenie spowodowane czynnikami naturalnymi wyraża się za pomocą równoważnika wapniowego, który wskazuje ilość kilogramów CaO na jednostkę powierzchni lub masy gleby jaką trzeba zastosować dla zrównoważenia określonego czynnika zakwaszającego.

Antropogeniczne przyczyny zakwaszenia dały o sobie znać dopiero w drugiej połowie dwudziestego wieku. Od tego czasu problem zakwaszenia gleb, a szczególnie problem substancji toksycznych pojawiających się w wyniku silnego zakwaszenia gleb, stanowi najpoważniejszy czynnik niskiej produktywności gleb uprawnych i malej efektywności nawożenia mineralnego w Polsce (Lipiński 2005, Tkaczyk i Bednarek 2011). Działalność człowieka związana z zanieczyszczeniem powietrza, funkcjonowanie w coraz większym stopniu przemysłu, stosowanie nawożenia mineralnego głównie azotowego amonowego , amidowego oraz potasowego, kwaśne deszcze jak i również intensyfikacja rolnictwa to główne czynniki powodujące zakwaszenie gleby. Przyczyną zakwaszenia w znacznym zakresie jest wyniesienie CaO wraz z plonem od 50 do 300 kg ha-1. Gleba zostaje zakwaszona również po nawożeniu obornikiem i gnojowicą w wyniku zachodzącego procesu nitryfikacji azotu amonowego.
W tabeli 1 przedstawiono wpływ nawozów mineralnych i naturalnych na pH gleby. Stosowanie nawożenia mineralnego wpływa znacząco na odczyn gleby. Działanie nawozów mineralnych na odczyn gleby zależy od ich właściwości. Nawozy azotowe i gnojowica silnie zakwaszają glebę.Przeliczając siłę zakwaszenia z równoważnikiem wapniowym, można przyjąć, że w celu zrównoważenia jednego kilograma azotu potrzeba:
2 kg CaO dla mocznika, saletry amonowej
4 kg CaO dla siarczanu amonu

Procesy zakwaszenia gleb zachodzą stale i związane są z przemianami fizykochemicznymi, chemicznymi oraz biologicznymi przebiegającymi w glebie. Spiak (2015) podaje, że należą do nich m.in.:

wietrzenie minerałów

mikrobiologiczna produkcja kwasów organicznych

wymywanie w głąb profilu glebowego kationów zasadowych

procesy oddychania i wydzielania CO₂

rozkład substancji organicznej

Wpływ nawozów na odczyn

Nawóz

Wpływ na glebę

Siarczan amonu

Silnie zakwaszający

Saletra amonowa

Zakwaszający

Mocznik

Zakwaszający

RSM

Zakwaszający

Gnojowica

Zakwaszający

Obornik

Słąbo zakwaszający

Sól potasowa

Neutralny

Siarczan potasu

Neutralny

Siarczan magnezu

Neutralny

Saletra potasowa

Alkalizujący

Wapno węglanowe

Alkalizujący

Dolomit

Alkalizujący